Trường hợp dùng mệnh đề quan hệ có dấu phẩy và cách rút gọn

Bảng tổng hợp thông tin về mệnh đề quan hệ có dấu phẩy trong tiếng Anh

Mệnh đề quan hệ là một phần ngữ pháp tiếng Anh quan trọng giúp người học kết nối các thông tin mạch lạc và tự nhiên. Trong đó, mệnh đề quan hệ có dấu phẩy (non-defining relative clause) không chỉ đóng vai trò cung cấp thêm thông tin bổ sung về danh từ mà còn ảnh hưởng đến ngữ nghĩa và cấu trúc câu. Hãy cùng Edulife tìm hiểu chi tiết định nghĩa, vị trí trong câu, cũng như hiểu rõ trường hợp nào nên dùng và đặc biệt là cách rút gọn mệnh đề quan hệ không xác định (non-defining relative clauses) qua nội dung dưới đây.

Định nghĩa mệnh đề quan hệ có dấu phẩy

Mệnh đề quan hệ là một mệnh đề phụ (phía sau danh từ hoặc cụm danh từ), đóng vai trò bổ sung thông tin (danh từ, người, vật, nơi chốn, thời gian…) vào câu. Nó bắt đầu bằng đại từ quan hệ như who, whom, whose, which, that hoặc trạng từ quan hệ như when, where, why. 

Mệnh đề quan hệ sẽ chia thành 2 dạng chính là mệnh đề quan hệ xác định (defining) và mệnh đề quan hệ không xác định (non-defining). Mệnh đề quan hệ có dấu phẩy là một dạng mệnh đề quan hệ không xác định. Chức năng mệnh đề quan hệ không xác định là dùng để giải thích hoặc bổ sung thông tin thêm cho danh từ đã được xác định trước đó.

Đặc điểm của mệnh đề quan hệ có dấu phẩy là:

• Cách nhau bằng một hoặc hai dấu phẩy với phần chính của câu.
• Không thể thiếu dấu phẩy, nếu bỏ mệnh đề, câu vẫn giữ nguyên ý nghĩa chính.
• Đối tượng bổ nghĩa thường là danh từ riêng, danh từ sở hữu, danh từ độc nhất, hoặc đứng sau this/that/these/those.

Ví dụ:

• Hà Nội, which I visited last summer, has changed a lot.

→ Hà Nội, mà tôi đã đến thăm mùa hè năm ngoái, đã thay đổi rất nhiều.

• Nam’s grandmother, who lives near the lake, makes the best mango jam.

→ Bà của Nam, người sống gần hồ, làm mứt xoài ngon nhất.

• This phone, whose battery lasts two days, is quite reliable.

→ Chiếc điện thoại này, mà pin của nó dùng được hai ngày, khá đáng tin cậy.

• The library, which opens until midnight, is popular among students.

→ Thư viện, nơi mở cửa đến nửa đêm, được học sinh yêu thích.

Vị trí đặt dấu phẩy trong câu của mệnh đề quan hệ có dấu phẩy

Dạng mệnh đề quan hệ không xác định này đóng vai trò bổ sung thêm thông tin về danh từ đứng trước. Dấu phẩy chính là yếu tố bắt buộc để phân tách phần mệnh đề phụ này với phần chính của câu, giúp người đọc hoặc người nghe dễ dàng nhận ra đâu là thông tin chính, đâu là phần giải thích thêm.

Quy tắc chung về vị trí đặt dấu phẩy trong câu là:

• Dấu phẩy đặt trước mệnh đề quan hệ không xác định để ngăn cách nó khỏi mệnh đề chính.
• Nếu mệnh đề quan hệ nằm giữa câu, bạn cần thêm dấu phẩy ở cả hai đầu (trước và sau).
• Nếu mệnh đề quan hệ nằm ở cuối câu, chỉ cần dấu phẩy phía trước là đủ.

Cấu trúc tổng quát:

• Khi dấu phẩy đặt giữa câu: Chủ ngữ + động từ chính, + đại từ quan hệ + mệnh đề phụ, + phần còn lại…
• Khi dấu phẩy đặt cuối câu: Chủ ngữ + động từ chính + danh từ, + đại từ quan hệ + mệnh đề phụ.

Ví dụ:

• Mệnh đề quan hệ ở giữa câu (có dấu phẩy hai bên):

• My sister, who lives in Canada, is coming to visit next month.

→ Chị tôi, người đang sống ở Canada, sẽ đến thăm vào tháng tới.

• Our teacher, who always encourages us, gave us a surprise quiz today.

→ Thầy giáo của chúng tôi, người luôn khích lệ chúng tôi, đã cho một bài kiểm tra bất ngờ hôm nay.

• The old museum, which was built in 1892, is being renovated.

→ Bảo tàng cũ, nơi được xây dựng năm 1892, đang được trùng tu.

• His father, whose stories are legendary, used to be a sailor.

→ Cha anh ấy, người có những câu chuyện huyền thoại, từng là một thủy thủ.

• That boy, whom everyone respects, just won a national award.

→ Cậu bé đó, người mà ai cũng kính trọng, vừa giành giải thưởng quốc gia.

• Mệnh đề quan hệ ở cuối câu (chỉ có dấu phẩy trước):

• We had dinner with Mr. Thomas, who used to teach at Harvard.

→ Chúng tôi đã ăn tối với ông Thomas, người từng giảng dạy tại Harvard.

• She adopted a dog, which had been abandoned in the forest.

→ Cô ấy đã nhận nuôi một con chó, mà trước đó bị bỏ rơi trong rừng.

• I read a novel, whose plot was extremely unpredictable.

→ Tôi đã đọc một cuốn tiểu thuyết, mà cốt truyện của nó cực kỳ khó đoán.

Khi nào dùng dấu phẩy trong mệnh đề quan hệ?

Trong tiếng Anh, không phải mệnh đề quan hệ nào cũng cần dấu phẩy. Việc dùng hay không dùng dấu phẩy phụ thuộc vào tính chất thông tin mà mệnh đề quan hệ mang lại: bắt buộc hay bổ sung. Khi bạn dùng mệnh đề quan hệ để bổ sung thông tin không cần thiết cho việc nhận diện danh từ chính, bạn phải dùng dấu phẩy. Cụ thể các trường hợp nên và không nên dùng dấu phẩy trong mệnh đề quan hệ là:

Dùng dấu phẩy khi mệnh đề quan hệ là “không xác định”

Mệnh đề quan hệ không xác định bổ sung thêm thông tin phụ, tức là nếu bỏ đi, câu vẫn đủ nghĩa và rõ ràng. Trong trường hợp này, mệnh đề phải được ngăn cách bằng dấu phẩy (thường là trước và sau nếu nằm giữa câu hoặc một dấu phẩy nếu ở cuối câu).

• Dùng khi danh từ đã rõ ràng, không cần xác định thêm.
• Không dùng that trong mệnh đề quan hệ có dấu phẩy.
• Phù hợp với văn viết trang trọng hoặc mô tả giàu chi tiết.

Những trường hợp phổ biến cần dùng dấu phẩy

• Khi danh từ là tên riêng: Tên riêng đã đủ rõ ràng nên không cần xác định thêm → mệnh đề phía sau chỉ mang tính bổ sung.

Ví dụ :

Marie Curie, who discovered radium, was the first woman to win a Nobel Prize.

→ Marie Curie, người đã phát hiện ra radium, là phụ nữ đầu tiên giành giải Nobel.

• Khi danh từ là duy nhất (chỉ có một): Nếu chỉ có một đối tượng như vậy, mệnh đề quan hệ chỉ nhằm cung cấp thêm thông tin.

Ví dụ:

The sun, which gives us light and warmth, is a star.

→ Mặt trời, cái mà cung cấp ánh sáng và nhiệt, là một ngôi sao.

• Khi danh từ đã được xác định bởi this, that, these, those.

Ví dụ:

Those boys, who just finished the exam, look exhausted.

→ Những cậu bé kia, những người vừa thi xong, trông rất mệt.

• Khi người nói không muốn làm rõ danh tính mà chỉ nói thêm.

Ví dụ 4:

My cousin, who works in Singapore, is visiting us next week.

→ Anh họ tôi, người làm việc ở Singapore, sẽ đến thăm chúng tôi tuần tới.

• Khi mục đích là giải thích, mở rộng hoặc cung cấp thông tin thêm chứ không giới hạn.

Ví dụ 5:

The book, which has over 500 pages, took me a month to read.

→ Cuốn sách, mà có hơn 500 trang, đã mất một tháng để tôi đọc xong.

Trường hợp không cần dùng dấu phẩy

Khi mệnh đề quan hệ cần thiết để xác định danh từ, bạn không dùng dấu phẩy. Đây gọi là mệnh đề quan hệ xác định (defining).

>> Xem thêm: 

• Cấu trúc It’s time: Công thức, cách dùng và một số lưu ý

• Thông thạo cấu trúc Asked nhanh chóng, dễ hiểu nhất

Cách rút gọn mệnh đề quan hệ có dấu phẩy

Mệnh đề quan hệ có dấu phẩy không chỉ giúp câu văn giàu thông tin và sắc thái hơn, mà còn có thể rút gọn để tạo sự ngắn gọn, linh hoạt và tự nhiên hơn trong văn viết. Tuy nhiên, không phải lúc nào bạn cũng có thể rút gọn được mệnh đề này – cần hiểu rõ điều kiện, cấu trúc rút gọn và loại từ sử dụng sao cho đúng ngữ pháp.

Bạn chỉ có thể rút gọn mệnh đề quan hệ không xác định (có dấu phẩy) khi:

• Đại từ quan hệ (who, which) làm chủ ngữ của mệnh đề.
• Động từ trong mệnh đề là dạng chủ động hoặc bị động.
• Không dùng “that” với loại mệnh đề quan hệ này.
• Việc rút gọn không gây hiểu sai ý nghĩa câu.

Những trường hợp không được rút gọn là:

• Khi đại từ quan hệ không có vai trò làm chủ ngữ trong mệnh đề.
• Khi rút gọn gây mơ hồ hoặc hiểu sai nghĩa.
• Khi trong mệnh đề có động từ không thể chia phân từ, hoặc động từ khiếm khuyết (can, should, may…).

Dưới đây là những cách phổ biến để rút gọn mệnh đề quan hệ:

Rút gọn bằng V-ing (hiện tại phân từ) khi mệnh đề mang nghĩa chủ động

• Cấu trúc: Danh từ, who/which + V (chủ động) → Danh từ, V-ing.
• Ví dụ:

• My friend, who lives in Canada, often sends me gifts.

→ My friend, living in Canada, often sends me gifts.

→ Bạn tôi, sống ở Canada, thường gửi quà cho tôi.

• The dog, which barks all day, annoys the neighbors.

→ The dog, barking all day, annoys the neighbors.

→ Con chó, sủa cả ngày, làm phiền hàng xóm.

Rút gọn bằng V-ed (quá khứ phân từ) khi mệnh đề mang nghĩa bị động

Cấu trúc: Danh từ, who/which + be + V3 → Danh từ, V3/ed.

Ví dụ:

• The package, which was delivered this morning, contained fragile items.

→ The package, delivered this morning, contained fragile items.

→ Gói hàng, được giao sáng nay, chứa các vật dễ vỡ.

Rút gọn bằng “having + V3”

• Trường hợp này ít dùng, mang tính nhấn mạnh hành động đã hoàn tất câu thể hiện.
• Ví dụ:

The artist, who had completed his masterpiece, went on vacation.

→ The artist, having completed his masterpiece, went on vacation.

→ Họa sĩ, đã hoàn thành kiệt tác của mình, đã đi nghỉ.

Lỗi thường gặp khi dùng dấu phẩy cho mệnh đề quan hệ

Việc sử dụng dấu phẩy trong mệnh đề quan hệ không chỉ giúp câu văn rõ ràng hơn mà còn thể hiện sự chính xác trong ngữ pháp tiếng Anh. Tuy nhiên, nhiều người học mắc lỗi do nhầm lẫn giữa mệnh đề xác định và không xác định hoặc sử dụng sai đại từ quan hệ, dẫn đến câu sai về nghĩa hoặc sai cấu trúc. Dưới đây là những lỗi phổ biến nhất mà người học nên tránh:

Dùng dấu phẩy với mệnh đề quan hệ xác định

Vì mệnh đề xác định (defining relative clause) cần thiết để làm rõ danh từ nên không được ngăn cách bằng dấu phẩy.

Ví dụ:

The boy, who won the contest, is my student. (Câu này ngụ ý ai cũng biết cậu bé đó rồi – mệnh đề “who won the contest” chỉ là bổ sung.)

→ Câu đúng (nếu muốn xác định):

The boy who won the contest is my student. (“Cậu bé nào?” – “Cậu bé đã thắng cuộc thi.”)

Không dùng dấu phẩy cho mệnh đề quan hệ không xác định

Mệnh đề bổ sung thông tin (non-defining) bắt buộc phải có dấu phẩy để tách khỏi mệnh đề chính.

Ví dụ:

My brother who lives in Paris is coming home. (Câu này ngụ ý “Tôi có nhiều anh em, và người sống ở Paris sẽ về.” (đang xác định)

→ Câu đúng (nếu chỉ có một người anh):

My brother, who lives in Paris, is coming home. (Anh tôi (duy nhất) sống ở Paris sẽ về nhà.)

Rút gọn sai hoặc không phù hợp khi có dấu phẩy

Không phải mệnh đề nào cũng có thể tiến hành rút gọn. Việc rút gọn sai có thể khiến câu mất nghĩa hoặc sai logic. Chỉ rút gọn khi câu có đại từ quan hệ là chủ ngữ.

Ví dụ:

• The student, who the teacher praised, got a scholarship.

→ Không thể rút gọn thành The student, praising by the teacher… vì “who” ở đây là tân ngữ, không phải chủ ngữ.

• The student, who was praised by the teacher, got a scholarship.

→ The student, praised by the teacher, got a scholarship.

Dùng sai đại từ quan hệ trong mệnh đề có dấu phẩy

Trong mệnh đề quan hệ không xác định hay mệnh đề có dấu phẩy, không được dùng “that” mà chỉ dùng who/whom/whose và which.

Ví dụ:

My uncle, that works in Germany, is visiting us.

→ Câu đúng: My uncle, who works in Germany, is visiting us.

Lạm dụng dấu phẩy không cần thiết

Nhiều người học thêm dấu phẩy ngay cả khi không cần, dẫn đến ngắt câu sai chỗ, làm câu văn rối hoặc đổi nghĩa.

Ví dụ:

The people, who came late, missed the beginning . (Câu này ngụ ý tất cả mọi người đều đến muộn, nhưng có thể không đúng ý định.)

→ Câu đúng (nếu chỉ một số người đến muộn):

The people who came late missed the beginning. (Chỉ những người đến muộn đã bỏ lỡ phần đầu.)

Tóm lại, mệnh đề quan hệ có dấu phẩy là công cụ hữu ích để làm rõ thông tin mạch lạc mà không gây thay đổi về ý nghĩa cốt lõi của câu. Việc hiểu rõ khi nào nên sử dụng, nắm được vị trí và cấu trúc, cũng như cách rút gọn chính xác sẽ giúp bạn viết văn súc tích, thể hiện bản thân diễn đạt linh hoạt hơn. Hãy luyện tập thường xuyên với nhiều bài tập mệnh đề quan hệ không xác định, chú ý đến ngữ cảnh sử dụng để thành thạo dạng ngữ pháp này trong cả văn viết và giao tiếp hàng ngày. Nếu bạn còn chưa thành thạo bài học này, hãy liên hệ với Edulife chúng tôi để được hỗ trợ, chọn cho mình khóa học ôn luyện phù hợp nhé!